Sytuacja frankowiczów

Organy państwa niewiele uwagi poświęcają sytuacji frankowiczów, czyli osób, które zaciągnęły tzw. kredyty walutowe. Choć o tym, że większość tych pseudobankowych usług zawierała niedozwolone klauzule orzekały już zarówno polskie sądy wszystkich instancji, a także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nasz kraj jest jednym z ostatnich, w którym nie przyjęto żadnych systemowych rozwiązań w tej kwestii.

Rozwiązanie problemu frankowiczów zapowiadał w swojej kampanii wyborczej Andrzej Duda, ale nic takiego nie nastąpiło. Posiadacze tych pseudokredytów zostali też wyłączeni z możliwości skorzystania z ustawowych wakacji kredytowych, które wprowadzono niedawno w związku z szalejącą inflacją. Premier Mateusz Morawiecki tłumaczył to możliwością korzystania przez nich z drogi procesu sądowego. Faktycznie, naciągnięci przez banki klienci coraz częściej wygrywają w sądach. Problem polega jednak na tym, że procesy trwają wiele lat, a w międzyczasie banki na wszelkie możliwe sposoby utrudniają życie pozywającym ich kredytobiorcom.

Jedną z niewielu instytucji regularnie wspomagających frankowiczów jest prokuratura. Prokurator Generalny wciąż składa kolejne skargi nadzwyczajne do Sądu Najwyższego w obronie klientów, którzy przegrali w sądach. Na podstawie kilku ostatnich takich spraw prześledziliśmy, jakie argumenty podnosi prokuratura.

Nieważne klauzule indeksacyjne

13 września Prokuratura Krajowa opublikowała informację, że Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną dotyczącą umowy kredytu złotowego indeksowanego kursem franka szwajcarskiego, uznając że doszło do naruszenia zasad oraz praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP, jak też rażącego naruszenia prawa.

Jak poinformowała PK, w skardze podkreślono, że roszczenie banku oparte było na umowie kredytowej zawierającej nieważne, przekraczające zasadę swobody umów, rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego postanowienia.

Prokurator Generalny podkreślił też, że nieważne są postanowienia umowne – klauzule indeksacyjne, które kształtują w sposób całkowicie dowolny przez bank kurs CHF, co powoduje błąd w wyliczeniu rzekomego roszczenia. Według niego, celem umowy kredytu nie może być nadmierne wzbogacenie po stronie kredytodawcy i faktyczne doprowadzenie kredytobiorcy do pozbawienia go jakiejkolwiek możliwości spłaty zadłużenia.

„Zwrócono uwagę na to, że określone w umowie obciążenie kredytobiorcy musiało okazać się dla niego rujnujące, kredytodawcy natomiast miało przysporzyć korzyści niedających się uzasadnić żadnymi racjami. Jak wskazano w skardze, tego rodzaju następstwa umowy godzą w porządek prawny i z tych przyczyn muszą być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego” - czytamy w komunikacie PK.

Naruszone prawa konsumenta

1 września PK poinformowała, że Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie, wydanego w postępowaniu nakazowym z weksla w sprawie z powództwa zagranicznego banku.

Jak podała PK, w skardze podniesiono, że sąd orzekający działając w ramach postępowania nakazowego w ogóle nie zbadał ważności i uczciwego charakteru postanowień umowy frankowej oraz sposobu wyliczenia żądanej kwoty, do czego był zobligowany z uwagi na dochodzenie roszczeń wywodzonych z umowy zawartej z konsumentem. Wydając więc nakaz zapłaty bez uwzględnienia konsumenckiego charakteru zobowiązania w istotny sposób uniemożliwił pozwanej ochronę jej praw i ostatecznie doprowadził do egzekucji kwoty – w tym z nieruchomości, która nie odpowiadała rzeczywistemu zobowiązaniu.

Według Prokuratora Generalnego, Sąd Okręgowy w Warszawie pozbawiając pozwanej, należnej jej jako konsumentowi ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, wynikającej z art.76 Konstytucji RP, orzekając w trybie nakazowym naruszył również prawo do sprawiedliwego procesu i de facto wsparł działania przedsiębiorcy, nakierowane na wykorzystanie słabszej pozycji konsumenta. Tym samym uniemożliwił pozwanej choćby przedstawienie dowodów, które podważyłyby wysokość roszczenia.

PK podkreśliła też, że klauzule zawarte w umowie dotyczącej przedmiotowej sprawy, znajdują się na mapie klauzul niedozwolonych w umowach kredytów walutowych, opracowanej przez Rzecznika Finansowego. Zapisy umowy kredytowej były również sprzeczne z przepisem art. 69 ust. 1 i 2 Prawa bankowego w zakresie wyznaczania kursu walutowego.

Naruszenie Konstytucji

29 lipca Prokuratura Krajowa poinformowała, że Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro skierował do Sądu Najwyższego kolejne aż trzy skargi nadzwyczajne dotyczące spraw frankowych.

Jak poinformowano, w jednej ze skarg Prokurator Generalny wskazał, że sąd wydając nakaz zapłaty bez zbadania w całości potencjalnie abuzywnych zapisów umowy kredytowej naruszył przepisy Konstytucji RP, w tym art. 76 dający gwarancję poszanowania praw konsumenckich oraz art. 9, nakładający na instytucje krajowe obowiązek uwzględnienia obowiązującego w Polsce prawa unijnego, a tym przypadku Dyrektywy Rady 93/13/EWG.

W innej opisanej tego samego dnia skardze Prokurator Generalny zwrócił uwagę na zasadę sprawiedliwości społecznej, która zaskarżonym orzeczeniem została naruszona. „Choć to występujące w Konstytucji RP pojęcie nie ma swojej ścisłej definicji, to stanowi ono dopełnienie zasady demokratycznego państwa prawa i winno pełnić rolę kryterium w ocenie stosunków społecznych. W przedmiotowej zaś sprawie zapisy umowy, umożliwiające bankowi przeliczenie kwoty kredytu oraz poszczególnych rat z CHF na PLN według całkowicie arbitralnych kursów niewątpliwie naruszało równowagę w stosunku klient-podmiot profesjonalny, a tym samym było niesprawiedliwe społecznie” - czytamy w komunikacie PK.

Nowa linia orzecznicza

We wspomnianym komunikacie zwrócono również uwagę na ciekawe zjawisko. Chodzi o nową linię orzeczniczą Sądu Najwyższego. 'Linia orzecznicza Sądu Najwyższego dotycząca tzw. klauzul przeliczeniowych w kredytach walutowych, jaka kształtuje się w ostatnich latach opiera się na podkreślaniu praw i obowiązków pożyczkodawców wobec konsumentów. W wielu orzeczeniach SN przyjmuje wręcz, że praktyki podobne do opisanych w powyższej umowie pożyczki, są w oczywisty sposób sprzeczne z dobrymi obyczajami” - czytamy w informacji Prokuratury Krajowej.

PK podkreśla, że liczne skargi nadzwyczajne Prokuratora Generalnego w świetle tej linii SN dają poszkodowanym prawomocnymi, ale niesprawiedliwymi orzeczeniami, szansę na ponowne zbadanie ich spraw przez sądy, tym razem przy uwzględnieniu wskazań SN.

Instytut Audytu Obiektywizmu Medialnego

wrzesień 2022

Źródło: Prokuratura Krajowa

Artykuły powiązane

• RAPORT IAOM. Jaka jest prawda o ustawie o nieletnich. Obalamy fake newsy
• Polecamy kolejny raport IAOM. Co dalej z immunitetami?
• RAPORT IAOM. Konfiskata aut pijanych kierowców. Co zakładają projektowane przepisy?